ایران بازگو

در بُعد اقتصادی، طرح کشت و صنعت مکران تاکنون موجب اشتغال هزاران نفر در بخش‌های کشاورزی، بسته‌بندی، حمل‌ونقل و خدمات شده و پیش‌بینی می‌شود با توسعه بیشتر، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم ده‌ها هزار فرصت شغلی پایدار ایجاد کند. فعال‌سازی اراضی بلااستفاده، کاهش وابستگی به واردات محصولات کشاورزی، و تقویت ظرفیت‌های صادراتی، از دیگر پیامدهای مثبت این طرح در مقیاس منطقه‌ای و ملی به شمار می‌روند. نزدیکی به بندر چابهار به‌عنوان یک درگاه صادراتی بین‌المللی، موقعیتی کم‌نظیر برای توسعه محصولات صادرات‌محور فراهم کرده است.
با این حال، اجرای این طرح عظیم با چالش‌هایی نیز روبه‌روست. محدودیت منابع آبی یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌هاست. هرچند بخشی از آب مصرفی از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها و تصفیه‌خانه‌ها تأمین می‌شود، اما هزینه‌های بالا و کمبود زیرساخت‌های پایدار تأمین آب، آینده‌ توسعه را با عدم اطمینان مواجه می‌سازد. کمبود زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل نیز از رشد صادرات و انتقال سریع محصولات جلوگیری می‌کند. در کنار این‌ها، کمبود نیروی متخصص بومی، ضعف در برنامه‌ریزی آموزش‌های مهارتی، و ناهماهنگی میان نهادهای اجرایی، سرعت تحقق اهداف را کاهش داده است.
برای پایداری و توسعه اثربخش این طرح، چند راهبرد کلیدی باید مدنظر قرار گیرد. نخست، ایجاد نظام یکپارچه تأمین و مدیریت منابع آب، به‌ویژه توسعه آب‌شیرین‌کن‌های خورشیدی و بادی برای کاهش هزینه‌ها. دوم، بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ایجاد پایانه‌های صادراتی نزدیک به مراکز تولید. سوم، سرمایه‌گذاری هدفمند در آموزش و توانمندسازی نیروی کار محلی و ارائه مشوق‌های اقتصادی برای جذب جوانان بومی. چهارم، تنوع‌بخشی به محصولات بر اساس بازارهای منطقه‌ای و آسیایی با حمایت از صنایع فرآوری در محل تولید.
در نهایت، کشت و صنعت مکران نمونه‌ای از پیوند توسعه ملی با ظرفیت‌های بومی است. با وجود چالش‌ها، این طرح اگر با نگاهی متوازن، مبتنی بر زیست‌بوم و با مشارکت مردم محلی ادامه یابد، می‌تواند به الگویی از توسعه پایدار در مناطق ساحلی و کم‌برخوردار کشور بدل شود.